دلالت اقتضادلالت اقتضا به معنی دلالت سیاقی غیر مقصود متکلم است. ۱ - تعریفدلالت اقتضا از اقسام دلالت سیاقی و دلالتی است که در هنگام استعمال ، مقصود مستقیم گوینده نیست، ولی صدق یا صحت کلام از نظر عقل، شرع، لغت و یا عرف و عادت متوقف بر آن است، مانند آن که صحت و یا صدق کلام، مستلزم تقدیر گرفتن کلمه یا عبارتی باشد؛ برای مثال، در آیه " و اسئل القریة " که به معنای " و اسئل اهل القریة " است، کلمه "اهل" که جزئی از اجزای کلام می‌باشد در متن آیه ذکر نشده، ولی به اقتضای مقام، مسلّم است که آن کلمه در کلام مستتر و مراد گوینده است؛ بنابراین، کلیه مواردی که کلام به ملازمه بر معنای مفردی دلالت می‌کند، و کلیه موارد مجاز در کلمه، مجاز در حذف و مجاز در اسناد ، داخل در دلالت اقتضا می‌باشد. [۴]
اصول الفقه الاسلامی، زحیلی، وهبه، ج ۱، ص ۳۵۵-۳۶۰.
[۵]
شرح اصول فقه، محمدی، علی، ج ۱، ص ۲۸۶.
[۷]
فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول، ولایی، عیسی، ص ۲۰۴.
[۱۰]
اصول فقه، رشاد، محمد، ص ۱۳۱.
۲ - پانویس
۳ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۴۵۶، برگرفته از مقاله «دلالت اقتضا». |